Geplaatst op

Rouwen in december

rouwen in december

Rouwen in december

Hoe gaan rouwen en gezellig samenzijn in december voor jou hand-in-hand?

December, niet alleen lichtjesmaand maar ook de enige maand in het jaar waarin iedereen om je heen van feest naar feest lijkt te huppelen. Sinterklaas, Kerst, Oud en Nieuw. Het gaat om je heen allemaal gewoon door. En waar je ook maar kijkt, overal ligt de nadruk op “gezellig samenzijn”. De winkels zijn vrolijk versierd, op de radio hoor je de hele dag door de bekende deuntjes van Kerst, de Kerstbomen en -ballen vliegen de winkels uit, en tijdschriften en folders staan bol van de feestmenu’s.

Maar voor jou is Kerst allesbehalve het feest dat het vroeger ooit geweest is. En op 31 december kijk jij niet uit naar een nieuw jaar vol plannen, kansen en dromen. Voor jou staan verlies en rouwen immers centraal in december.

Maar hoe doe je dat? Rouwen in december?

En hoe sla je je zo goed mogelijk door al het feestgedruis van de komende weken heen? Het belangrijkste is dat je doet wat voor jou goed voelt. Blijf je lekker alleen thuis met Kerst? Of ga je juist de deur uit om warmte, liefde en afleiding bij vrienden en familie te zoeken? Bedenk je nieuwe routines, nieuwe activiteiten en nieuwe rituelen en geef je deze dagen daarmee een eigen twist? Of vind je troost en houvast in oude patronen?

Wat je ook doet, bespreek je wensen en je keuzes met de dierbaren om je heen. Geef aan hoe jij de feestdagen het liefst in wilt vullen. Bespreek met elkaar hoe je oude gewoontes samen los kunt laten en hoe er nieuwe gewoontes kunnen gaan ontstaan. Deel je verwachtingen en geef het aan als je ook tijd en ruimte voor jezelf nodig hebt.

Besef je dat je niet de enige bent met verdriet om het verlies. Maak met elkaar ruimte om herinneringen op te halen en verdriet te delen. Zorg voor een goede balans tussen “verleden” en “heden”. Herinneringen zijn mooi, maar zorg voor een goede balans tussen herinneringen, verdriet en gemis en de mooie momenten die het samenzijn jullie nu brengt. Maak met elkaar ook heel bewust nieuwe herinneringen, die volgend jaar gedeeld kunnen worden. Zorg voor genoeg tijd voor jezelf, om even tot rust te komen, om te rouwen, of letterlijk even afstand te nemen van het feestgedruis.

Tijd voor jezelf

Gun jezelf ook in december de tijd om stil te staan bij je verdriet en geef jezelf de ruimte om te rouwen. Ook, of eigenlijk misschien wel juist, met Kerst. En als iedereen elkaar op 31 december om 12 uur vrolijk “gelukkig nieuwjaar” wenst? Pak ook dan eerst een momentje voor jezelf. Plak een dierbare herinnering op je netvlies, kijk heel even achterom en voel de liefde van degene die je op dit moment zo heel erg mist. En ga daarna snel op zoek naar een knuffel van je liefste familielid of je beste vriendin.

Lukt het je deze dagen niet om troost te vinden in het samenzijn en de extra aandacht die je krijgt? Dreigen stress en verdriet steeds opnieuw de overhand te krijgen? Zoek dan een rustig plekje voor jezelf, zet een koptelefoon op en luister naar deze top 10 van antistress muziek op Spotify:

Geplaatst op

Leren “ont-moeten”

ont-moeten

Leren ont-moeten

Waarom een blog over leren ont-moeten? We moeten veel in ons leven. Ook als we rouwen. We “moeten” sterk zijn of misschien “moeten” we juist ons verdriet vaker delen met de buitenwereld. We “moeten” door met ons leven. De rode draad van mijn blog van vandaag? “Moet” juist eens wat minder en ga vaker leren “ont-moeten”.

Waarom leren “ont-moeten”?
Moeten” maakt het leven onnodig moeilijk. Probeer maar eens een paar zinnen te zeggen die beginnen met “ik moet”. Misschien “moet” je wel boodschappen doen, of de afwas of de was of “moet” je naar de stad, een verjaardag, de bioscoop of de sportschool. Hoe voelt dat? Word je er blij van? Of maakt al dat “moeten” je op voorhand al moe? Of gespannen? Doe het dan vanaf nu eens anders. Denk minder in termen van “ik moet” en stap over op “ik wil”. Het is toch veel fijner om iets te willen doen in plaats van het te moeten? En moet je bijvoorbeeld naar de buitenwereld toe echt sterk zijn? Of wil je de mensen om je heen laten zien dat jouw schouders sterk genoeg zijn om je verlies te dragen?

Leren ont-moeten is ook…

…vaker “nee” leren zeggen
Nee zeggen tegen het ene, betekent immers vaak ja zeggen tegen het andere. Nee zeggen tegen iets wat je eigenlijk niet wilt doen, betekent simpelweg ruimte creëren voor iets waar je wel blij van wordt.

…oost-indisch doof kunnen zijn
Laat al die mensen die het beter weten, degenen die jouw leven voor je in willen vullen, en iedereen die je vertelt wat je zou moeten voelen of hoe je zou moeten rouwen, gewoon even kletsen tot ze een ons wegen. Luister een keer niet en kies je eigen weg. Het is jouw rouw! En niet de rouw van je omgeving. Hoe lief ze ook zijn en hoe goed ze het ook bedoelen. Je bepaalt zelf wat voor jou de kortste, beste, mooiste, lastigste, moeilijkste, of snelste route is door het land van rouw.

Niemands leven is perfect

Natuurlijk betekent dit niet dat je nooit meer je schouders mag laten hangen. Dat je je verdriet altijd in moet slikken. Je hoeft ook niet te doen alsof je ondanks jouw verlies nog steeds de hele wereld aan kunt. Jouw verdriet mag er zijn. Jouw pure rouw mag door iedereen gezien worden. Niet omdat dat “moet”, maar omdat jij daar op dat moment zelf voor kiest. Vergeet niet dat niemands leven perfect is. Dat lijkt alleen maar zo, omdat Facebook, Pinterest en Instagram vol staan met perfecte plaatjes en gelukkige verhalen. Het echte leven speelt zich niet af op social media, kijk verder dan het perfecte plaatje en ontdek dat iedereen verborgen verdriet met zich meedraagt.

Als je van een afstandje kijkt hoe je de afgelopen periode met je verlies bent omgegaan, dan ontdek je daar vanzelf terugkerende patronen in. Je zult gaan herkennen op welke moeten je dingen moest, van jezelf of van je omgeving. En je zult steeds beter gaan leren hoe je op die momenten kunt gaan “ont-moeten”. Ook zal je gaan herkennen in welke situaties je je verdriet en je rouw achter “het perfecte plaatje” laat verstoppen. Zie je dingen die je anders wilt gaan doen? Omdat het niet je gebracht heeft waar je vooraf op hoopte? Of omdat het (te) veel van je gevraagd heeft? Zie je kansen om (nog meer) te gaan “ont-moeten”?

Blijf niet kijken naar het verleden.

Als je blijft doen wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg, Als je blijft kijken naar wat er niet meer is, mis je juist al het moois wat je nu wel hebt. Probeer niet alleen achterom te kijken, maar heb ook oog voor het kleine geluk om je heen. Wat deed je glimlachen, waar werd je door verrast waar was je blij mee? Juist dat kleine geluk dat zo voor het grijpen ligt, is een belangrijke sleutel naar een leven waarin het gemis draagbaar wordt. Hoe je jouw kleine geluk kunt vinden? Door te leren dansen in de regen.

Leer dansen in de regen.

Je wordt niet ineens wakker in een leven zonder pijn, zonder verdriet, zonder gemis en zonder rouw. Jouw verlies blijft. Vandaag, morgen, overmorgen, over een week, een maand, een jaar. Het slijt misschien, de pijn wordt wellicht ook minder hevig. Maar het gemis blijft. En het verlies waait niet over. Wacht dus niet tot de storm gaat liggen, maar leer dansen in de regen.

Ook in de diepste dalen van je verdriet, is er genoeg moois om je heen waar je troost in kunt vinden. Een mooi gesprek, een goed boek, een wandeling door het bos, uitwaaien op het strand, een omhelzing van een vriend(in), een glimlach van een onbekende, een virtuele knuffel op Facebook, herkenning bij lotgenoten, de zon die tussen de wolken door schijnt. Kijk, zie, voel, proef en sta jezelf toe om in stilte te genieten, al is het maar even..

Geplaatst op

Rouwen is ook: je kwetsbaarheid tonen

kwetsbaarheid tonen

De meesten van ons hebben van nature de neiging om emoties in te slikken. Rouwen is echter niet je emoties inslikken, maar juist je kwetsbaarheid tonen.

Blij ei of je eerlijke, kwetsbare, zelf?

Sinds de opkomst van Social Media delen we veel meer van ons leven met elkaar dan ooit te voren. Maar wees eens eerlijk. Delen we wel echt ons leven? Of vullen we onze tijdlijn vooral met gelukkige etentjes, fantastische uitjes, heerlijke vakanties en geweldige festivals of concerten? En laten we daarmee eigenlijk niet alleen maar een hele blije, gelukkige façade zien?

En hoe is dat in het “echte” leven? In contacten met vrienden en familie? Beantwoorden we dan niet ook de vraag hoe het met ons gaat standaard met “goed”? Terwijl we eigenlijk, als we eerlijk zouden zijn, een heel ander antwoord zouden willen geven?

Kwetsbaar durven zijn getuigt van kracht

Uit angst voor (ver)oordelen of onbegrip is het voor veel mensen lastig om hun kwetsbaarheden te tonen. Maar dat is niet de enige reden. We weten immers zelf ook hoe lastig we het vinden om goed op kwetsbaarheden van anderen te reageren. Hoe vaak hebben we zelf onze ogen voor het verdriet van anderen gesloten omdat het ons te veel raakte? Is het niet zo dat onze eigen kwetsbaarheid, en de kwetsbaarheid van anderen, te confronterend voelt?

Laten we proberen om het vanaf nu anders te doen. Onze kwetsbaarheid maakt ons immers uniek. En openheid over onze emoties en ons verdriet zorgt er juist voor dat de mensen om ons heen ons beter gaan begrijpen.

En nee, je hoeft echt niet ineens je hele hebben en houwen op Facebook te zetten en je hoeft ook je tijdlijn niet te vullen met alleen maar kommer en kwel. Begin klein, met de mensen die dichtbij je staan. Vertel wat je voelt, vertel over je verdriet, praat over je gemis. En vraag de ander om simpelweg te luisteren, zonder onderbrekingen, zonder oordeel en zonder advies. Omdat jij op dit moment dat luisterende oor nodig hebt, omdat het jou helpt op jouw weg door jouw land van rouw.

Rouwen is ook je kwetsbaarheid tonen. En tegelijkertijd getuigt het tonen van je kwetsbaarheid van heel veel kracht en een grote dosis moed. Vind je hierbij houvast in inspirerende quotes en citaten over rouw en verlies? Kijk dan ook eens bij de verliescoach op Pinterest.

Laat je me een keer weten hoe het tonen van je kwetsbaarheid jou geholpen heeft op jouw reis door jouw land van rouw?

Geplaatst op

De kracht van herinneringen

de kracht van herinneringen bij rouw

De kracht van herinneringen bij rouw en verlies is van onschatbare waarde. Als we rouwen om een (recent) verlies gaan onze herinneringen meestal met pijn en verdriet gepaard. We voelen het gemis dan vaak dubbel zo hard. In onze herinneringen liggen echter ook onze momenten van geluk uit het verleden vast. Daarom zijn herinneringen van grote waarde om het gemis van nu uiteindelijk een plekje in onze toekomst te kunnen geven.

“Herinneringen: een onzichtbaar landschap vol kraters van verdriet en toppen van geluk.”

Ons brein heeft de neiging om positieve emoties als een dauwdruppel van ons af te schudden. Je bent het fijne gevoel van die mooie zomermiddag met je vriendin op een terras vaak voor je thuis bent al weer kwijt. Negatieve emoties als pijn, verdriet en teleurstelling blijven daarentegen veel langer in onze gedachten hangen. Gelukkig kunnen we onszelf leren om fijne, blije momenten langer vast te houden. Emoties die je aandacht geeft, zullen door deze aandacht namelijk groeien en bloeien.

Alledaagse blije momenten worden opgeslagen in ons kortetermijngeheugen. En als je deze momenten niet bewust (her)beleefd, worden ze bijna linea recta weer uit ons geheugen gewist. Als je daarentegen de moeite neemt om je aandacht 10 seconden (of meer) te focussen op de fijne ervaring, sla je de herinnering hieraan op in je langetermijngeheugen.

Door de mooie momenten bewust in je gedachten te herhalen, herbeleef je niet alleen de fijne herinneringen. Maar je ervaart ook opnieuw de positieve emoties van toen. Positieve emoties die een tegenwicht vormen voor het verdriet van nu. Dat tekent de kracht van herinneringen bij rouw.

Oefening: herhaal mooie momenten

Neem op een voor jou goed moment, wanneer je rustig zit en je niet gestoord zult worden, de tijd om door het fotoalbum in je hoofd te bladeren. Stop bij de momenten die je blij maken. Herbeleef bijvoorbeeld jullie eerste date, jullie eerste etentje, jullie eerste vakantie samen. Denk terug aan die ene camping in Frankrijk. Of die b&b in Italië. Herbeleef kortom de vele gelukkige momenten in je leven en doe dit met al je zintuigen. Proef in gedachten opnieuw dat ene ijsje, ruik de geur van de mimosa, of voel de warmte van de zon. Focus met al je aandacht. Probeer ook de kleinste details opnieuw te ervaren. Koester de positieve emoties die bij je opkomen. En voel de kracht van je herinneringen.

Zelf heb ik met deze oefening 3 herinneringen uit mijn geheugen opgehaald en bewust herbeleefd. De eerste herinnering was aan onze vakantie met de tent in Bonnieux in Frankrijk. In de 2e herinnering stonden we opnieuw vooraan bij de 360 tour van U2 in Parijs. En ik zag ons in de 3e herinnering dansen in de blubber bij de Red Hot Chili Peppers op Rock Werchter. Allemaal blije herinneringen aan ons leven vóór NAH (Niet Aangeboren Hersenletsel). Welke mooie herinneringen heb jij opnieuw beleefd?

Geplaatst op

Mantelzorger in rouw

mantelzorger in rouw

Mantelzorg, rouw en verlies

Mantelzorger. Soms word je het geleidelijk, soms ben je het ineens van de één op de andere minuut. Je bent het soms maar even, maar soms ook voor het leven. Soms een paar uurtjes per week, soms 24 uur per dag. Bijna niemand heeft er voor geleerd. En bijna iedereen ervaart hoe zwaar mantelzorg kan zijn. En met hoeveel emoties van verdriet, rouw en verlies het gepaard kan gaan.

Emoties waar de buitenwereld bovendien vaak geen weet van heeft, omdat ze meestal gekoppeld worden aan overlijden, aan doodgaan. We verkijken ons er daarom heel makkelijk op dat er nog veel meer vormen van rouw en verlies ervaren kunnen worden.

Ontkenning van rouw

Veel mantelzorgers ervaren een diffuus verlies, soms ook wel “levend verlies” genoemd. Je partner, je ouder of je kind is er nog wel, maar tegelijkertijd ook weer niet. Je hebt verdriet om het verlies dat dagelijks, als een steeds opnieuw opengaande wond, aanwezig is in je leven. Rouwen om iemand die er nog is, is een pijnlijk en eenzaam proces dat door de buitenwereld niet altijd gezien of begrepen wordt.

Vaak stoppen mantelzorgers hun emoties, angsten, zorgen, rouw en verdriet diep weg. Als partner en mantelzorger van een echtgenoot met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) ontkende ook ik lang mijn rouw. Mijn echtgenoot was er immers nog. En onze relatie bleek sterk genoeg om deze storm te trotseren. We durfden zelfs het roer om te gooien en onze langgekoesterde droom achterna te gaan. Maar ons pad kende ook hobbels, steile kliffen en diepe dalen. Mijn emoties gierden soms alle kanten op. Er een label aan geven, deed ik echter niet. Tot ik me tijdens mijn opleiding tot rouw- en verliescoach realiseerde dat rouwen niets anders is dan een werkwoord om verlies en verdrietervaringen mee te beschrijven. En die had ik genoeg.

Dagelijkse rouw van de mantelzorger

Iedere dag voel ik het gemis van wat was. Tegelijkertijd ben ik dolblij en zielsgelukkig dat mijn echtgenoot er nog is. Ik rouw in stilte met hem mee om de zichtbare en onzichtbare gevolgen van zijn herseninfarct. En diep van binnen huil ik omdat NAH sinds die ene zaterdag in december 2016 een niet meer weg te denken onderdeel is van ons leven. Het verdriet hierover draag ik dagelijks met mij mee. Soms diep weggestopt, maar soms ineens ook heel dicht aan de oppervlakte. Zo gaat het ook met mijn rouw. De ene dag voor de hele wereld zichtbaar, de andere dag zelfs voor mij nauwelijks voelbaar. Dit is de in een eerdere blog beschreven slingerbeweging tussen stilstaan bij het verdriet en doorgaan met leven ten voeten uit.

Het verlies kent vele gedaanten

Net zoals “de” mantelzorger niet bestaat en hij of zij vele gezichten heeft, komt ook het verlies en de rouw van de mantelzorger in veel gedaanten voor. Een mantelzorger kan bijvoorbeeld rouwen om het verlies van de relatie die veranderd en soms niet meer gelijkwaardig is. Om het verloren toekomstperspectief, om plannen en dromen waar abrupt een streep door is gezet. Of om de partner die niet meer thuis kan wonen of die zo veranderd is. Ook een veranderde financiële situatie, het verlies van vrienden, het kleiner worden van het sociale netwerk, en het kleiner worden van de eigen wereld kunnen de oorzaak zijn van rouw en verdriet.

Steun en begrip

Het zou de mantelzorger helpen als er in zijn of haar sociale omgeving steun en begrip is voor het continue rouwproces. Als er een luisterend oor geboden wordt. En de mantelzorger die daar behoefte aan heeft keer op keer zijn of haar verhaal mag doen. Andere mantelzorgers kunnen meer behoefte hebben aan ‘respijtzorg’. Aan iemand die op vaste tijdstippen, bijvoorbeeld 1x per week of 1x per maand even de mantelzorgtaken overneemt, zodat de mantelzorger tijd voor zichzelf krijgt. Tijd om te sporten, om met een vriendin te gaan lunchen, naar de sauna te gaan, of om ongestoord weg te duiken in een mooi boek. En weer andere mantelzorgers zijn vooral geholpen met praktische hulp, kleine of grote klussen in huis of tuin, hulp bij de administratie, hulp bij zware boodschappen, een keertje koken. Zelf had – en heb – ik vooral behoefte aan een luisterend oor en aan sporten. Dat laatste doen mijn echtgenoot en ik nog steeds een paar keer per week gezellig samen.

Tot slot

Ben je mantelzorger en herken je je in dit blog? Vraag je omgeving dan eens wat vaker om hulp. Je zult zien dat ze je graag komen helpen. Ken je een mantelzorger? Probeer het dan eens. Praat met hem of haar. Vraag hoe het echt met hem of haar gaat. En bied vooral je hulp aan.

Loop je als mantelzorger vast in je verdriet en in je rouw? Zoek dan professionele hulp. Of vraag hier je gratis online sessie ‘leren rouwen’ van 30 minuten aan.