Rouwen in december

rouwen in december

Rouwen in december

Hoe gaan rouwen en gezellig samenzijn in december voor jou hand-in-hand?

December, niet alleen lichtjesmaand maar ook de enige maand in het jaar waarin iedereen om je heen van feest naar feest lijkt te huppelen. Sinterklaas, Kerst, Oud en Nieuw. Het gaat om je heen allemaal gewoon door. En waar je ook maar kijkt, overal ligt de nadruk op “gezellig samenzijn”. De winkels zijn vrolijk versierd, op de radio hoor je de hele dag door de bekende deuntjes van Kerst, de Kerstbomen en -ballen vliegen de winkels uit, en tijdschriften en folders staan bol van de feestmenu’s.

Maar voor jou is Kerst allesbehalve het feest dat het vroeger ooit geweest is. En op 31 december kijk jij niet uit naar een nieuw jaar vol plannen, kansen en dromen. Voor jou staan verlies en rouwen immers centraal in december.

Maar hoe doe je dat? Rouwen in december?

En hoe sla je je zo goed mogelijk door al het feestgedruis van de komende weken heen? Het belangrijkste is dat je doet wat voor jou goed voelt. Blijf je lekker alleen thuis met Kerst? Of ga je juist de deur uit om warmte, liefde en afleiding bij vrienden en familie te zoeken? Bedenk je nieuwe routines, nieuwe activiteiten en nieuwe rituelen en geef je deze dagen daarmee een eigen twist? Of vind je troost en houvast in oude patronen?

Wat je ook doet, bespreek je wensen en je keuzes met de dierbaren om je heen. Geef aan hoe jij de feestdagen het liefst in wilt vullen. Bespreek met elkaar hoe je oude gewoontes samen los kunt laten en hoe er nieuwe gewoontes kunnen gaan ontstaan. Deel je verwachtingen en geef het aan als je ook tijd en ruimte voor jezelf nodig hebt.

Besef je dat je niet de enige bent met verdriet om het verlies. Maak met elkaar ruimte om herinneringen op te halen en verdriet te delen. Zorg voor een goede balans tussen “verleden” en “heden”. Herinneringen zijn mooi, maar zorg voor een goede balans tussen herinneringen, verdriet en gemis en de mooie momenten die het samenzijn jullie nu brengt. Maak met elkaar ook heel bewust nieuwe herinneringen, die volgend jaar gedeeld kunnen worden. Zorg voor genoeg tijd voor jezelf, om even tot rust te komen, om te rouwen, of letterlijk even afstand te nemen van het feestgedruis.

Tijd voor jezelf

Gun jezelf ook in december de tijd om stil te staan bij je verdriet en geef jezelf de ruimte om te rouwen. Ook, of eigenlijk misschien wel juist, met Kerst. En als iedereen elkaar op 31 december om 12 uur vrolijk “gelukkig nieuwjaar” wenst? Pak ook dan eerst een momentje voor jezelf. Plak een dierbare herinnering op je netvlies, kijk heel even achterom en voel de liefde van degene die je op dit moment zo heel erg mist. En ga daarna snel op zoek naar een knuffel van je liefste familielid of je beste vriendin.

Lukt het je deze dagen niet om troost te vinden in het samenzijn en de extra aandacht die je krijgt? Dreigen stress en verdriet steeds opnieuw de overhand te krijgen? Zoek dan een rustig plekje voor jezelf, zet een koptelefoon op en luister naar deze top 10 van antistress muziek op Spotify:

Leren “ont-moeten”

ont-moeten

Leren ont-moeten

Waarom een blog over leren ont-moeten? We moeten veel in ons leven. Ook als we rouwen. We “moeten” sterk zijn of misschien “moeten” we juist ons verdriet vaker delen met de buitenwereld. We “moeten” door met ons leven. De rode draad van mijn blog van vandaag? “Moet” juist eens wat minder en ga vaker leren “ont-moeten”.

Waarom leren “ont-moeten”?
Moeten” maakt het leven onnodig moeilijk. Probeer maar eens een paar zinnen te zeggen die beginnen met “ik moet”. Misschien “moet” je wel boodschappen doen, of de afwas of de was of “moet” je naar de stad, een verjaardag, de bioscoop of de sportschool. Hoe voelt dat? Word je er blij van? Of maakt al dat “moeten” je op voorhand al moe? Of gespannen? Doe het dan vanaf nu eens anders. Denk minder in termen van “ik moet” en stap over op “ik wil”. Het is toch veel fijner om iets te willen doen in plaats van het te moeten? En moet je bijvoorbeeld naar de buitenwereld toe echt sterk zijn? Of wil je de mensen om je heen laten zien dat jouw schouders sterk genoeg zijn om je verlies te dragen?

Leren ont-moeten is ook…

…vaker “nee” leren zeggen
Nee zeggen tegen het ene, betekent immers vaak ja zeggen tegen het andere. Nee zeggen tegen iets wat je eigenlijk niet wilt doen, betekent simpelweg ruimte creëren voor iets waar je wel blij van wordt.

…oost-indisch doof kunnen zijn
Laat al die mensen die het beter weten, degenen die jouw leven voor je in willen vullen, en iedereen die je vertelt wat je zou moeten voelen of hoe je zou moeten rouwen, gewoon even kletsen tot ze een ons wegen. Luister een keer niet en kies je eigen weg. Het is jouw rouw! En niet de rouw van je omgeving. Hoe lief ze ook zijn en hoe goed ze het ook bedoelen. Je bepaalt zelf wat voor jou de kortste, beste, mooiste, lastigste, moeilijkste, of snelste route is door het land van rouw.

Niemands leven is perfect

Natuurlijk betekent dit niet dat je nooit meer je schouders mag laten hangen. Dat je je verdriet altijd in moet slikken. Je hoeft ook niet te doen alsof je ondanks jouw verlies nog steeds de hele wereld aan kunt. Jouw verdriet mag er zijn. Jouw pure rouw mag door iedereen gezien worden. Niet omdat dat “moet”, maar omdat jij daar op dat moment zelf voor kiest. Vergeet niet dat niemands leven perfect is. Dat lijkt alleen maar zo, omdat Facebook, Pinterest en Instagram vol staan met perfecte plaatjes en gelukkige verhalen. Het echte leven speelt zich niet af op social media, kijk verder dan het perfecte plaatje en ontdek dat iedereen verborgen verdriet met zich meedraagt.

Als je van een afstandje kijkt hoe je de afgelopen periode met je verlies bent omgegaan, dan ontdek je daar vanzelf terugkerende patronen in. Je zult gaan herkennen op welke moeten je dingen moest, van jezelf of van je omgeving. En je zult steeds beter gaan leren hoe je op die momenten kunt gaan “ont-moeten”. Ook zal je gaan herkennen in welke situaties je je verdriet en je rouw achter “het perfecte plaatje” laat verstoppen. Zie je dingen die je anders wilt gaan doen? Omdat het niet je gebracht heeft waar je vooraf op hoopte? Of omdat het (te) veel van je gevraagd heeft? Zie je kansen om (nog meer) te gaan “ont-moeten”?

Blijf niet kijken naar het verleden.

Als je blijft doen wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg, Als je blijft kijken naar wat er niet meer is, mis je juist al het moois wat je nu wel hebt. Probeer niet alleen achterom te kijken, maar heb ook oog voor het kleine geluk om je heen. Wat deed je glimlachen, waar werd je door verrast waar was je blij mee? Juist dat kleine geluk dat zo voor het grijpen ligt, is een belangrijke sleutel naar een leven waarin het gemis draagbaar wordt. Hoe je jouw kleine geluk kunt vinden? Door te leren dansen in de regen.

Leer dansen in de regen.

Je wordt niet ineens wakker in een leven zonder pijn, zonder verdriet, zonder gemis en zonder rouw. Jouw verlies blijft. Vandaag, morgen, overmorgen, over een week, een maand, een jaar. Het slijt misschien, de pijn wordt wellicht ook minder hevig. Maar het gemis blijft. En het verlies waait niet over. Wacht dus niet tot de storm gaat liggen, maar leer dansen in de regen.

Ook in de diepste dalen van je verdriet, is er genoeg moois om je heen waar je troost in kunt vinden. Een mooi gesprek, een goed boek, een wandeling door het bos, uitwaaien op het strand, een omhelzing van een vriend(in), een glimlach van een onbekende, een virtuele knuffel op Facebook, herkenning bij lotgenoten, de zon die tussen de wolken door schijnt. Kijk, zie, voel, proef en sta jezelf toe om in stilte te genieten, al is het maar even..

Rouwen is ook: je kwetsbaarheid tonen

kwetsbaarheid tonen

De meesten van ons hebben van nature de neiging om emoties in te slikken. Rouwen is echter niet je emoties inslikken, maar juist je kwetsbaarheid tonen.

Blij ei of je eerlijke, kwetsbare, zelf?

Sinds de opkomst van Social Media delen we veel meer van ons leven met elkaar dan ooit te voren. Maar wees eens eerlijk. Delen we wel echt ons leven? Of vullen we onze tijdlijn vooral met gelukkige etentjes, fantastische uitjes, heerlijke vakanties en geweldige festivals of concerten? En laten we daarmee eigenlijk niet alleen maar een hele blije, gelukkige façade zien?

En hoe is dat in het “echte” leven? In contacten met vrienden en familie? Beantwoorden we dan niet ook de vraag hoe het met ons gaat standaard met “goed”? Terwijl we eigenlijk, als we eerlijk zouden zijn, een heel ander antwoord zouden willen geven?

Kwetsbaar durven zijn getuigt van kracht

Uit angst voor (ver)oordelen of onbegrip is het voor veel mensen lastig om hun kwetsbaarheden te tonen. Maar dat is niet de enige reden. We weten immers zelf ook hoe lastig we het vinden om goed op kwetsbaarheden van anderen te reageren. Hoe vaak hebben we zelf onze ogen voor het verdriet van anderen gesloten omdat het ons te veel raakte? Is het niet zo dat onze eigen kwetsbaarheid, en de kwetsbaarheid van anderen, te confronterend voelt?

Laten we proberen om het vanaf nu anders te doen. Onze kwetsbaarheid maakt ons immers uniek. En openheid over onze emoties en ons verdriet zorgt er juist voor dat de mensen om ons heen ons beter gaan begrijpen.

En nee, je hoeft echt niet ineens je hele hebben en houwen op Facebook te zetten en je hoeft ook je tijdlijn niet te vullen met alleen maar kommer en kwel. Begin klein, met de mensen die dichtbij je staan. Vertel wat je voelt, vertel over je verdriet, praat over je gemis. En vraag de ander om simpelweg te luisteren, zonder onderbrekingen, zonder oordeel en zonder advies. Omdat jij op dit moment dat luisterende oor nodig hebt, omdat het jou helpt op jouw weg door jouw land van rouw.

Rouwen is ook je kwetsbaarheid tonen. En tegelijkertijd getuigt het tonen van je kwetsbaarheid van heel veel kracht en een grote dosis moed. Vind je hierbij houvast in inspirerende quotes en citaten over rouw en verlies? Kijk dan ook eens bij de verliescoach op Pinterest.

Laat je me een keer weten hoe het tonen van je kwetsbaarheid jou geholpen heeft op jouw reis door jouw land van rouw?

Missen is ook rouwen

Missen is ook rouwen

missen is ook rouwen

Missen is ook rouwen, net als keuzes maken, waar ik eerder over schreef, dat ook is.

Als je, net als ik gedaan heb, zoekt op de betekenis van ‘missen’ dan vind je op internet al snel deze simpele beschrijving: de afwezigheid voelen van. Maar iets of iemand missen, is vaak zo veel meer dan dat.

Iemand missen gaat veel verder dan alleen maar terugdenken aan de goede tijd die jullie samen hebben gehad. Het gaat veel verder dan de mooie herinneringen herdenken en herleven. Iets of iemand missen is onvervuld verlangen, puur verdriet, hartenpijn. Je wilt het niet, maar het overkomt je toch. Hoe hard je het ook probeert, je kunt het niet controleren, je kunt het niet sturen. Het overvalt je, vaak ook op een moment dat je er het minst op bedacht bent.

Gemis

Gemis zorgt voor een lege plek in je leven en laat vaak meer gaten achter dan je ooit had kunnen denken. Gaten die steeds opnieuw zichtbaar en voelbaar worden, doordat jouw leven verder gaat. Bij iedere mijlpaal in je leven, bij iedere belangrijke stap, voel je het gemis alsof het afscheid gisteren was. Het gemis, het gat in je hart, kan hierdoor in de loop der tijd eerder groter dan kleiner worden.

Waar verlies slijt met de jaren, doet gemis dat meestal niet. Missen blijft pijn doen en huilen is vaak de enige reactie die helpt.

Mijn advies

Mijn advies? Geef toe aan je gemis. Het is niet voor niets ook een uiting van rouw. Maar blijf tegelijkertijd niet in je verlies en in het gemis ‘hangen’. Heb de moed om vooruit te kijken naar alles wat het leven je nog te bieden heeft. Omarm de kansen die op je pad komen, verwelkom de mensen die je nog zult gaan ontmoeten. Ze helpen je om nieuwe verhalen te schrijven, nieuwe herinneringen te creëren en het gemis minder schrijnend te maken.

Hoe ga jij met het gemis om? Welke kansen en ervaringen heb jij durven verwelkomen?

Op mijn persoonlijke blog over de wondere wereld van NAH lees je hoe ik zelf omga met verlies en gemis door het niet aangeboren hersenletsel van mijn echtgenoot. Je leest er ook hoe ik met vallen en opstaan leer om vooruit te kijken en de toekomst te omarmen.

Rouwen doe je zelf

Rouwen doe je zelf

rouwen doe je zelf

Rouwen doe je zelf. Het overkomt je. Rouw overvalt je. Je kunt het niet sturen. Je kunt rouw ook niet een bepaalde richting op dwingen. Maar je kunt wel jouw eigen pad kiezen. Je eigen tempo volgen zonder je aan anderen aan te passen en door trouw aan jezelf te blijven. Je kunt rouw immers niet overdoen. Jouw rouw is niet alleen jouw antwoord op jouw verlies, maar ook jouw manier om te leren met het gemis om te gaan.

Wat “ze” in de boekjes over rouw, verlies en afscheid nemen ook zeggen, elk rouwproces is uniek in vorm, in duur en in intensiteit. Niemand rouwt op dezelfde manier. Geen enkel rouwproces is gelijk. Het maakt daarom niet uit wat anderen doen. Of wat anderen verwachten dat jij doet, Het is dan ook totaal niet belangrijk wat de boekjes schrijven. Of wat een coach of rouwbegeleider zegt. Het gaat om jou. Het enige wat telt, is wat jij doet. Het enige wat belangrijk is, is jouw proces, jouw manier om met jouw verlies en jouw gemis om te gaan.

Wat anderen ook zeggen, vinden of denken, er is geen goed of fout in rouw. Jij rouwt immers op jouw eigen unieke wijze. Wat anderen daar ook van vinden. En vergeet niet: verlies overkomt je. Maar rouwen doe je. Soms je leven lang.

Rouw is altijd uniek

Rouw is altijd uniek. Uniek omdat iedere situatie anders is. Omdat ieder verlies anders is en anders ervaren wordt. Maar ook omdat jij als mens uniek bent.

Mijn rouwproces kenmerkt zich bijvoorbeeld door het vastleggen van beelden. Soms letterlijk met een camera, maar vaak simpelweg door beelden en indrukken op mijn netvlies te graveren. Dit doe ik al zo lang ik mij kan herinneren.

Zo was ik als jonge puber na het overlijden van mijn oma niet bij haar kist weg te slaan. Ik bleef maar gebiologeerd naar haar staan kijken. Kon er geen genoeg van krijgen. Ze was zo mooi om te zien, zo vreedzaam, zo helemaal “mijn oma”. In gedachten nam ik afscheid, vertelde ik haar hoe lief ik haar vond, hoe blij ik was dat ze mijn oma was. Zonder woorden sprak ik over onze zondagochtenden. Als ik bij haar logeerde, maakte ze me op zondagochtend altijd wakker met een kopje thee en kaneelbeschuitjes van Verkade. Een enkele keer koop ik ze nog wel eens en iedere keer als ik dan met een kaneelbeschuitje en een beker thee op de bank zit, dan denk ik terug aan oma.

Maar ook als volwassen vrouw vormen beelden een belangrijk onderdeel van mijn rouwproces. En nog steeds neem ik in stilte en zonder woorden, op mijn manier, afscheid.

Wat maakt jouw manier van rouwen uniek? Praat mee over deze en andere vragen op de Facebook pagina van de verliescoach. Daar lees je iedere week de Mindful Maandag, vol tips, adviezen en oefeningen om mindful met rouw te leren omgaan. En kijk ook eens op Pinterest voor inspirerende quotes en citaten over rouw en verlies.