Maand: maart 2019

Mantelzorg, rouw en verlies

Mantelzorger. Soms word je het geleidelijk, soms ben je het ineens van de één op de andere minuut. Je bent het soms maar even, maar soms ook voor het leven. Soms een paar uurtjes per week, soms 24 uur per dag. Bijna niemand heeft er voor geleerd. En bijna iedereen ervaart hoe zwaar mantelzorg kan zijn. En met hoeveel emoties van verdriet, rouw en verlies het gepaard kan gaan.

Emoties waar de buitenwereld bovendien vaak geen weet van heeft, omdat ze meestal gekoppeld worden aan overlijden, aan doodgaan. We verkijken ons er daarom heel makkelijk op dat er nog veel meer vormen van rouw en verlies ervaren kunnen worden.

Ontkenning van rouw

Veel mantelzorgers ervaren een diffuus verlies, soms ook wel “levend verlies” genoemd. Je partner, je ouder of je kind is er nog wel, maar tegelijkertijd ook weer niet. Je hebt verdriet om het verlies dat dagelijks, als een steeds opnieuw opengaande wond, aanwezig is in je leven. Rouwen om iemand die er nog is, is een pijnlijk en eenzaam proces dat door de buitenwereld niet altijd gezien of begrepen wordt.

Vaak stoppen mantelzorgers hun emoties, angsten, zorgen, rouw en verdriet diep weg. Als partner en mantelzorger van een echtgenoot met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) ontkende ook ik lang mijn rouw. Mijn echtgenoot was er immers nog. En onze relatie bleek sterk genoeg om deze storm te trotseren. We durfden zelfs het roer om te gooien en onze langgekoesterde droom achterna te gaan. Maar ons pad kende ook hobbels, steile kliffen en diepe dalen. Mijn emoties gierden soms alle kanten op. Er een label aan geven, deed ik echter niet. Tot ik me tijdens mijn opleiding tot rouw- en verliescoach realiseerde dat rouwen niets anders is dan een werkwoord om verlies en verdrietervaringen mee te beschrijven. En die had ik genoeg.

Dagelijkse rouw van de mantelzorger

Iedere dag voel ik het gemis van wat was. Tegelijkertijd ben ik dolblij en zielsgelukkig dat mijn echtgenoot er nog is. Ik rouw in stilte met hem mee om de zichtbare en onzichtbare gevolgen van zijn herseninfarct. En diep van binnen huil ik omdat NAH sinds die ene zaterdag in december 2016 een niet meer weg te denken onderdeel is van ons leven. Het verdriet hierover draag ik dagelijks met mij mee. Soms diep weggestopt, maar soms ineens ook heel dicht aan de oppervlakte. Zo gaat het ook met mijn rouw. De ene dag voor de hele wereld zichtbaar, de andere dag zelfs voor mij nauwelijks voelbaar. Dit is de in een eerdere blog beschreven slingerbeweging tussen stilstaan bij het verdriet en doorgaan met leven ten voeten uit.

Het verlies kent vele gedaanten

Net zoals “de” mantelzorger niet bestaat en hij of zij vele gezichten heeft, komt ook het verlies en de rouw van de mantelzorger in veel gedaanten voor. Een mantelzorger kan bijvoorbeeld rouwen om het verlies van de relatie die veranderd en soms niet meer gelijkwaardig is. Om het verloren toekomstperspectief, om plannen en dromen waar abrupt een streep door is gezet. Of om de partner die niet meer thuis kan wonen of die zo veranderd is. Ook een veranderde financiële situatie, het verlies van vrienden, het kleiner worden van het sociale netwerk, en het kleiner worden van de eigen wereld kunnen de oorzaak zijn van rouw en verdriet.

Steun en begrip

Het zou de mantelzorger helpen als er in zijn of haar sociale omgeving steun en begrip is voor het continue rouwproces. Als er een luisterend oor geboden wordt. En de mantelzorger die daar behoefte aan heeft keer op keer zijn of haar verhaal mag doen. Andere mantelzorgers kunnen meer behoefte hebben aan ‘respijtzorg’. Aan iemand die op vaste tijdstippen, bijvoorbeeld 1x per week of 1x per maand even de mantelzorgtaken overneemt, zodat de mantelzorger tijd voor zichzelf krijgt. Tijd om te sporten, om met een vriendin te gaan lunchen, naar de sauna te gaan, of om ongestoord weg te duiken in een mooi boek. En weer andere mantelzorgers zijn vooral geholpen met praktische hulp, kleine of grote klussen in huis of tuin, hulp bij de administratie, hulp bij zware boodschappen, een keertje koken. Zelf had – en heb – ik vooral behoefte aan een luisterend oor en aan sporten. Dat laatste doen mijn echtgenoot en ik nog steeds een paar keer per week gezellig samen.

Tot slot

Ben je mantelzorger en herken je je in dit blog? Vraag je omgeving dan eens wat vaker om hulp. Je zult zien dat ze je graag komen helpen. Ken je een mantelzorger? Probeer het dan eens. Praat met hem of haar. Vraag hoe het echt met hem of haar gaat. En bied vooral je hulp aan.

Loop je als mantelzorger vast in je verdriet en in je rouw? Zoek dan professionele hulp. Of vraag hier je gratis online sessie ‘leren rouwen’ van 30 minuten aan.